Avrupa Çevre Ajansına üye ülkelerde görülen ajanslara benzer kurum mevzuatını düzenleme çalışmaları başlatılmıştır. Atık yönetimi, çevresel denetimler ve doğa koruma alanlarında çalışmalar yürütülmesini düzenleyen yasal düzenleme çalışmaları başlatıldı.
Türkiye Çevre Ajansının kurulması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 30.12.2020 tarih ve 31350 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 7261 Kanun Numarası verilmiştir.
Bu kanun ile çevre kirliliğinin azaltılması, yeşil alanların korunması ve geliştirilmesi, sıfır atık yaklaşımları doğrultusunda kaynak verimliliğini artırmak ile ulusal ölçekte depozito yönetim sistemi kurulmasına, işletilmesine, izlenmesine ve denetimine yönelik faaliyetler yürütecektir.
Bu kanun ile verilen görevleri yerine getirmek üzere tüzel kişiliğe haiz Türkiye Çevre Ajansı kurulmuştur.
Türkiye Çevre Ajansı görevleri; depozito yönetim sistemini kurmak, geliştirmek, depozito yönetiminin alt yapısını oluşturmak ve gerekli tedbirleri düzenlemek, çevrenin iyileştirilmesi, sıfır atık yönetim sistemi uygulamaları, geri kazanım konuları, kamuoyunda duyarlılık oluşturmak amacıyla çalışmalar yürütmek, diğer kurumlarla işbirliği ve eğitim faaliyetleri olarak düzenlenmiştir.
Türkiye Çevre Ajansı Yönetim Kurulu, Başkanlık ve Danışma Kurulundan Oluşacaktır. Yönetim Kurulu yedi kişiden, Başkanlık başkan ve iki başkan yardımcısı ile hizmet birimlerinden, Danışma Kurulu ajansın faaliyet alanlarında iş ve işlem yapan üniversite ve diğer kurumlardan 11 kişiden oluşur.
Ajansın gelirleri; genel bütçeden aktarılan tutar, bağış, ajansın faaliyetleri ve sair gelirlerden oluşur.
Türkiye Çevre Ajansı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmıştır
MADDE 12 – 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendine “önlenmesi ve giderilmesi” ibaresinden sonra gelmek üzere “, sıfır atığın yaygınlaştırılması, döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanması ve iklim değişikliği ile mücadele edilmesi” ibaresi, “temiz teknolojilerin teşviki,” ibaresinden sonra gelmek üzere “motorsuz veya elektrikli araçların teşviki, atıkların geri kazanımı ile arıtılmış atıksuların yeniden kullanımının teşviki,” ibaresi, “teminat alınması ve” ibaresinden sonra gelmek üzere “sera gazı emisyonlarının takibine yönelik” ibaresi eklenmiş, bentte yer alan “plastik poşet ve plastik ambalaj” ibaresi “plastik içerikli poşet veya ambalaj ve tek kullanımlık materyallerin” şeklinde ve bendin son cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu bentteki uygulamalara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”
MADDE 13 – 2872 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin beşinci fıkrasına “başkanlıkları,” ibaresinden sonra gelmek üzere “atıksu altyapı yönetimlerince kurulan kooperatiflerde kooperatif yönetimleri,” ibaresi, sekizinci fıkrasına aşağıdaki cümleler eklenmiş, dokuzuncu fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, maddeye dokuzuncu fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra ve maddenin mevcut ondördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Atık üreticileri, atıklarının yönetimini atık yönetim sorumlusu olarak yetki verilmiş firmalar aracılığıyla da yerine getirebilirler. Ancak, Bakanlıkça nitelikleri belirlenen atık üreticilerinin atıklarının yönetimini atık yönetim sorumlusu firmalar aracılığıyla yerine getirmeleri zorunludur. Atık üreticilerinin sorumlulukları ile atık yönetim sorumlusu firmaların yetkilendirilmesine ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”
Sıfır Atık Sisteminin Kurulması Zorunlu Hale Getirilmiştir.
“Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Sıfır atık yönetim sistemini kurarak belge alanlar, türlerine göre kaynağında ayrı biriktirdikleri atıklarını, Bakanlıktan çevre lisansı almış atık işleme tesislerine geri kazanımı sağlanmak üzere verebilirler. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ve sıfır atık yönetim sistemine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir ve bu çerçevede sıfır atık yönetim sisteminin kurulması ve işletilmesi zorunludur.”
Atıkların Geri Kazanımı ve Geri Kazanım Sonucu Oluşan Malzemelerin Kullanımı
“Atıkların, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ve geri kazanımın artırılması amacıyla kullanılması esastır. Atıkların veya atıklardan elde edilen geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanımına yönelik düzenlemeler ile zorunlu kullanıma ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.” “Lisans almakla yükümlü gerçek ve/veya tüzel kişiler ile atık yönetim sorumlusu firmalardan alınacak teminatlar için yönetiminden sorumlu oldukları atıkların türü, miktarı ve bertaraf maliyeti temel alınır ve bu teminatlara ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”
2872 sayılı Kanunun 20 nci maddesinde İdari Para Cezaları Değiştirilmiştir.
20.Maddenin , (r) bendinde yer alan “24.000 Türk Lirası” ibaresi “90.000 Türk lirasından 360.000 Türk lirasına kadar” şeklinde, “60.000 Türk Lirası” ibaresi “300.000 Türk lirası” şeklinde, (s) bendinde yer alan “100 Türk Lirası” ibaresi “1.000 Türk lirası” şeklinde,
(z) bendinde yer alan “%20 fazlası” ibaresi “%20’si kadar” şeklinde, (bb) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve fıkraya aşağıdaki bentler eklenmiştir.
“Benzin ve naftanın depolanması, dolumu ve tankerlerle nakliyesine ilişkin terminaller, dolum adaları veya akaryakıt istasyonlarında kullanılan her türlü düzenek, tesis ile tankerlerden salınan uçucu organik bileşiklerin kontrolüne ilişkin Bakanlıkça belirlenen esas ve kriterlere uymayan; terminaller veya dolum adaları için 60.000 Türk lirası, akaryakıt istasyonları için 30.000 Türk lirası, tankerler için 3.000 Türk lirası idari para cezası verilir.”
“Su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetleri ile ilgili olarak bu Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (h) bendine aykırı davrananlara 100.000 Türk lirası idari para cezası verilir.”
“Ek 1 inci maddenin (d) bendi uyarınca çıkarılan yönetmelik esaslarına aykırı olarak faaliyet gösterenlere 100.000 Türk lirasından 300.000 Türk lirasına kadar, bu faaliyetlerin sanat yapılarına zarar vermesi veya akarsuyun akış rejimini bozması halinde 300.000 Türk lirası, kum, çakıl ve benzeri maddeleri alanlara ise metreküp başına 450 Türk lirası idari para cezası verilir.”
“bb) Bu Kanunda geri kazanım katılım payına tabi olan ek (1) sayılı listede yer alan ürünlere yönelik olarak;
1) Plastik poşetleri ek 13 üncü maddeye aykırı olarak ücretsiz verdiği veya Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşet verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 15,16 Türk lirası, elektronik ortamda satış yapanlara ise 3.000 Türk lirasından 30.000 Türk lirasına kadar,
2) Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşetleri üretene, tedarik edene; üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilciye ve/veya ithalatçıya 15.000 Türk lirası,
3) Geri kazanım katılım payına ilişkin belirlenen esaslara uymayanlara 1.500 Türk lirası,
idari para cezası verilir.”
“cc) 11 inci maddede belirlenen sıfır atık yönetim sistemini kurmayanlara ve/veya kurduğunu belgeleyemeyenlere 20.000 Türk lirası idari para cezası verilir.
çç) Sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak;
1) Sera gazı emisyonu izleme planını sunmayanlara veya süresi içerisinde güncellemeyenlere 24.000 Türk lirası,
2) Doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu süresi içerisinde sunmayanlara 36.000 Türk lirası,
idari para cezası verilir.
- dd) Ek 15 inci madde uyarınca yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere altmış gün içinde yetki belgesi alınması için yazılı ihtarda bulunulur. Yazılı ihtara rağmen yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere 10.000 Türk lirası idari para cezası verilir.
- ee) Ek 11 inci ve ek 12 ncimaddelerde tanımlı depozito uygulamalarına yönelik Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak;
1) Depozitoya tabi ürünleri piyasaya sürenlere 20.000 Türk lirası, satış noktaları dâhil depozitolu ürünleri kullanıcılara/tüketicilere sunanlara ise faaliyet alanının her metrekaresi için 15,16 Türk lirası,
2) Depozito uygulaması toplama sistemine katılım sağlama yükümlülüğünü ve şartlarını yerine getirmeyen satış noktalarına satış alanının her metrekaresi için 100 Türk lirası,
idari para cezası verilir.
- ff) 11 inci madde uyarınca yükümlülük getirilen üreticiler, ithalatçılar ve piyasaya sürenlerden bu yükümlülüklere uymayanlara 10.000 Türk lirası, bu yükümlülüğe konu ürünlerin satışına ve dağıtımına ilişkin düzenlemelere aykırı hareket edenlere ise 5.000 Türk lirası idari para cezası verilir.
- gg) Ek 14 üncü maddenin ikinci fıkrasına aykırı faaliyette bulunanlara 300.000 Türk lirası idari para cezası verilir.”
Çevre etiketi Ve Motor Yağları İbareleri Eklenmiştir
“Çevre Etiketi
Sürdürülebilir çevre hedefleri doğrultusunda, ürün veya hizmetlerin doğal kaynak kullanımı ve hammadde temini aşamasından başlamak üzere yaşam döngüsünün bütün süreçlerinde, türlerin ve habitatların zarar görmesini ve ekosistemlerin bozulmasını önlemek, çevre, insan, sağlık, iklim ve doğal yaşamın üzerindeki olumsuz etkileri azaltmak amacıyla gönüllülük esaslı çevre etiket sistemi oluşturulur. Çevre etiket sisteminin oluşturulması ve uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Bakanlık haricinde çevre etiketi adı altında herhangi bir faaliyet yürütülemez.”
“Motor yağları
Motor yağı değişimlerinin Bakanlıkça yetki verilen işletmeler tarafından yapılması veya atık motor yağlarının bu yerlere teslim edilmesi zorunludur.
Motor yağı değişimi yapılan yerlerin yetkilendirilmesine ve atık yağların yönetimine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”
Bisiklet Yolu- Elektrikli Skuter(e-skuter)- Bisiklet Şeridi
Madde 22 ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bisiklet yolu” ve “Elektrikli skuter (e-skuter)” “Bisiklet şeridi” tanımları eklenmiştir.
23 Madde ile mevcut yollarda ve yeni yapılacak yollarda gürültü bariyerleri ve bisiklet yolları yapılması, banketlere bisiklet şeridi yapılması
- Madde ile Bisiklet ve Skuter kullanımı düzenlenmiştir. “a) Ayrı bisiklet yolu veya bisiklet şeridi varsa, bisiklet ve elektrikli skuterlerintaşıt yolunda,
Bisiklet, elektrikli skuter, motorlu bisiklet ve motosikletlerin yayaların kullanmasına ayrılmış yerlerde,Bunlardan ikiden fazlasının taşıt yolunun bir şeridinde yan yana,sürülmesi yasaktır.”“d) Elektrikli skuter ile sırtta taşınabilen kişisel eşya harici yük ve yolcu taşınması yasaktır. e) Elektrikli skuter otoyol, şehirler arası karayolları ve azami hız sınırı 50 km/s üzerinde olan karayollarında kullanılamaz.”
“Ulaşımdan kaynaklanan emisyonların azaltılması amacıyla bisikletli ulaşımın yaygınlaştırılmasına yönelik; bu Kanun kapsamında hazırlanacak ulaşım ana planlarında bisikletli ulaşıma yer verilmesi ya da bisikletli ulaşım ana planının hazırlanması esastır. Bakanlıkça, talep hâlinde mahalli idarelere teknik destek verilebilir.
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununa ve 5393 sayılı Belediye Kanununa;
Bisiklet yollarının ve şeritlerinin, bisiklet ve elektrikli skuter park ve şarj istasyonlarının, yaya yollarının ve gürültü bariyerlerinin planlanması, projelendirilmesi, yapımı, bakımı ve onarımıyla ilgili işleri,” ibaresi eklenmiştir.